Rozpoczynając działalność gospodarczą oprócz wyboru formy opodatkowania przyszłego dochodu należy przeanalizować regulacje dotyczące podatku od towarów i usług (VAT). Zasadniczo, przedsiębiorca nie musi zostać podatnikiem czynnym VAT, ponieważ ustawodawca, pod pewnymi warunkami, daje możliwość skorzystania ze zwolnienia. Jednakże nie dla każdego przedsiębiorcy zwolnienie z podatku VAT jest korzystne, dlatego warto dobrze się zastanowić przed podjęciem decyzji.
Ustawa o podatku od towarów i usług przewiduje dwa rodzaje zwolnień – przedmiotowe i podmiotowe. W przypadku zwolnień przedmiotowych, katalog czynności zwolnionych został wskazany w art. 43 ust. 1 Ustawy i obejmuje on m.in. usługi w zakresie opieki medycznej wykonywane przez lekarzy, pielęgniarki czy psychologów. Znacznie szersze pod względem przedmiotu wykonywanej działalności jest zwolnienie podmiotowe, o którym mowa w art. 113 Ustawy. W tym przypadku ustawodawca wprowadza jednak limit oraz wskazuje czynności nieuprawnione do korzystania z tego zwolnienia.
- Limit zwolnienia z VAT
Podstawowym warunkiem do skorzystania ze zwolnienia podmiotowego jest generowanie obrotów na kwotę nieprzekraczającą łącznie 200 000 zł, nie wliczając w to kwoty podatku oraz m.in. większości usług zwolnionych przedmiotowo na mocy art. 43 ust. 1 Ustawy o podatku od towarów i usług. Przekraczając tę wartość przedsiębiorca staje się podatnikiem VAT czynnym, w związku z czym ma obowiązek dokonania rejestracji w Urzędzie Skarbowym.
- Działalność niekorzystająca ze zwolnienia
Zwolnienie podmiotowe do kwoty 200 000 zł ma stosunkowo szeroki zakres. Wykonywanie bowiem tylko niektórych rodzajów działalności uniemożliwia skorzystanie z tego uprawnienia. Ze zwolnienia nie mogą skorzystać przedsiębiorcy, którzy prowadzą m.in. działalność doradczą, prawniczą, jubilerską, deweloperską, a także sprzedaż nowych środków transportu, terenów budowlanych oraz wyrobów akcyzowych z wyjątkiem energii elektrycznej i wyrobów tytoniowych. Osoby rozpoczynające działalność w tym zakresie muszą zarejestrować się jako podatnicy VAT czynni.
- Czy warto skorzystać ze zwolnienia?
To czy zwolnienie opłaca się przedsiębiorcy zależy od kilku czynników. Przede wszystkim należy przeanalizować, kto będzie odbiorcą naszego towaru. Jeżeli będzie to osoba nabywająca towary i usługi jako konsument, wówczas zwolnienie może być opłacalne dla przedsiębiorcy, ponieważ do ceny nie będzie doliczał podatku VAT, a co za tym idzie cena będzie niższa i bardziej konkurencyjna na rynku. Jeżeli zaś klientem ma być inny przedsiębiorca, który ciężar zapłaconego podatku VAT będzie w stanie przenieść później na swojego klienta, wówczas warto zastanowić się nad rejestracją jako podatnik czynny, ponieważ daje to m.in. prawo do uzyskania ewentualnego zwrotu naliczonego podatku VAT.
Aby ułatwić zrozumienie pojęcia podatku naliczonego i należnego warto przeanalizować następujący przykład:
Przedsiębiorca A jest właścicielem sklepu obuwniczego i nie korzysta ze zwolnienia, jest on więc zobowiązany uiścić podatek VAT od wszystkich sprzedanych klientom butów (podatek VAT należny). W rzeczywistości to nie on ponosi ciężar tego podatku, bowiem jest on zawarty w cenie butów i to klient płaci cenę netto wraz z podatkiem VAT. Aby jednak przedsiębiorca mógł prowadzić sprzedaż butów musiał wcześniej zakupić towar od hurtowni, która także odprowadza podatek VAT. Przedsiębiorca A kupując buty z hurtowni płaci więc cenę netto butów u hurtownika oraz podatek (podatek VAT naliczony). Podatnikowi czynnemu VAT przysługuje w takiej sytuacji zwrot w wysokości nadwyżki podatku naliczonego nad podatkiem należnym, jeżeli taka występuje w danym okresie rozliczeniowym. Gdyby Przedsiębiorca A był zwolniony z podatku VAT, to nie doliczałby kwoty podatku do ceny sprzedawanych przez siebie towarów, przez co klient otrzymałby tańszy produkt, jednakże przedsiębiorca nie miałby możliwości otrzymania ewentualnego zwrotu nadwyżki podatku naliczonego, który poniósł nie jako podatnik, ale jako kupujący.
Istotnym czynnikiem przy decydowaniu o rejestracji jako podatnik VAT czynny jest także wysokość stawek podatku, jakie podatnik będzie stosował przy sprzedaży. Obecnie ustawa przewiduje stawki w wysokości: 23%, 8%, 5%, 0%. Jak wskazano w przykładzie powyżej, podatnik czynny ma prawo do otrzymania zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym. Aby doszło do nadwyżki podatek naliczony musi być więc wyższy od należnego. W związku z tym, jeżeli do świadczonych przez przedsiębiorcę usług stosuje się stawki obniżone, wówczas podatek należny będzie mniejszy i istnieje szansa, że pojawi się nadwyżka podatku naliczonego, która uprawnia do zwrotu lub jej przeniesienia na kolejny okres rozliczeniowy.
Rozpoczynając działalność należy dokładnie zapoznać się z regulacjami w zakresie podatku VAT, dotyczącymi szczególnie tych rodzajów dostaw towarów i świadczenia usług, które przedsiębiorca ma zamiar dokonywać. Ich analiza pozwoli nie tylko na uniknięcie ewentualnych problemów rozliczeniowych, ale także może pomóc w znalezieniu optymalnego rozwiązania podatkowego i biznesowego w kontekście prowadzonej działalności.